JAPAN
โยกัง (Yokan) ขนมวุ้นถั่วแดงญี่ปุ่น
โยกัง (Yōkan: 羊羹) ขนมหวานญี่ปุ่นที่มีรากลึกจากพุทธศาสนาและวัฒนธรรมจีน
โยกัง คือขนมหวานแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่นที่ทำจากวัตถุดิบหลักคือถั่วแดงกวน (Anko) ผสมกับวุ้น (Kanten: วุ่นจากสาหร่ายทะเลสีแดง) และน้ำตาล โดยมีลักษณะเป็นแท่งสี่เหลี่ยม เนื้อสัมผัสแน่น เหนียวหนึบแต่ไม่เละ รสหวานกำลังดี มักหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ เสิร์ฟพร้อมชาเขียว
โยกังเป็นขนมที่เต็มไปด้วยความเรียบง่ายแต่ซ่อนเสน่ห์ของวัฒนธรรมญี่ปุ่นเอาไว้ในทุกรายละเอียด ตั้งแต่ส่วนผสมที่พิถีพิถันไปจนถึงความสัมพันธ์กับพิธีชงชาและวิถีชีวิตของชาวญี่ปุ่นในอดีต แม้ว่าโยกังจะกลายเป็นขนมประจำชาติญี่ปุ่น แต่แท้จริงแล้วต้นกำเนิดของขนมชนิดนี้ มาจากประเทศจีน และมีความเกี่ยวข้องกับศาสนาพุทธอย่างลึกซึ้ง
ต้นกำเนิดในประเทศจีน: “โยกัง” หมายถึง “ซุปแพะ”
คำว่า “โยกัง” (羊羹) ในภาษาจีนดั้งเดิม ประกอบด้วยสองอักษร คือ
羊 (yáng) แปลว่า “แพะ”
羹 (gēng) แปลว่า “ซุปข้น” หรือ “ซุปตุ๋น”
เดิมที “โยกัง” ในบริบทของจีน ไม่ได้เป็นขนมหวาน แต่เป็นซุปเนื้อแพะข้นๆ ที่อาจผสมแป้งหรือวุ้นในน้ำซุปเพื่อเพิ่มความข้นเหนียว คล้ายอาหารต้มตุ๋นแบบจีนในปัจจุบัน
อาหารจานนี้เป็นที่นิยมในราชสำนักจีนและหมู่ขุนนาง เนื่องจากเนื้อแพะเป็นวัตถุดิบที่ถือว่าหรูหราในอดีต โดยเฉพาะในฤดูหนาวที่ร่างกายต้องการพลังงานสูง โยกังในจีนจึงถือเป็นอาหารบำรุงสุขภาพชนิดหนึ่ง
โยกังเข้าสู่ญี่ปุ่น
การเดินทางของโยกังจากจีนสู่ญี่ปุ่นเกิดขึ้นในช่วง ปลายยุคคามาคุระ (คริสต์ศตวรรษที่ 13) และแพร่หลายในช่วง ยุคมุโรมาจิ (1336–1573) โดยผ่านพระภิกษุชาวญี่ปุ่นที่เดินทางไปศึกษาพุทธศาสนานิกายเซนในจีน
เมื่อพระสงฆ์เหล่านั้นกลับมาญี่ปุ่น พวกเขานำสูตร “โยกัง” มาด้วย แต่ด้วยข้อห้ามทางศีล (ห้ามบริโภคเนื้อสัตว์) จึงไม่สามารถทำอาหารจากเนื้อแพะได้ จึงมีการดัดแปลงโดยใช้วัตถุดิบจากพืช เช่น
ถั่วแดงกวน (Anko) แทนเนื้อสัตว์
ใช้ถั่วแดงอะซุกิบดละเอียด แล้วนำไปกวนกับน้ำตาลจนได้เนื้อเหนียวข้น ให้รสหวานตามธรรมชาติของถั่ว
วุ้นจากสาหร่ายทะเล (Kanten) แทนเจลาตินหรือแป้ง
วุ้นญี่ปุ่นที่สกัดจากสาหร่ายทะเล แตกต่างจากวุ้นธรรมดาตรงที่แข็งกว่า ทนต่อความร้อน และโปร่งแสงสวยงาม
น้ำตาล เพื่อให้รสหวานกลมกล่อม
เป็นตัวเพิ่มความหวาน และช่วยให้เนื้อขนมอยู่ตัวได้นานโดยไม่เสีย
โยกังในเวอร์ชันใหม่นี้กลายเป็น “ขนมเจ” (shōjin ryōri) ซึ่งเข้ากับหลักของพุทธศาสนาอย่างสมบูรณ์ และเริ่มแพร่หลายในหมู่พระและนักบวช ก่อนจะค่อยๆ แพร่หลายสู่ประชาชนทั่วไป
ในยุคเอโดะ (1603–1868) โยกังกลายเป็นขนมประจำบ้าน
เป็นยุคแห่งสันติภาพและความเจริญรุ่งเรือง วัฒนธรรมการบริโภคขนมหวานของชาวญี่ปุ่นเริ่มเบ่งบาน โดยเฉพาะในหมู่ชนชั้นซามูไรและพ่อค้า โยกังเริ่มเข้าสู่ตลาดขนมในฐานะของหวานที่สามารถเก็บได้นานและทำจากวัตถุดิบพื้นบ้าน
วัตถุดิบหลัก เช่น ถั่วแดง น้ำตาล และวุ้นนั้นหาได้ง่ายในญี่ปุ่น น้ำตาลเริ่มแพร่หลายมากขึ้น และวิธีการทำโยกังก็ถูกพัฒนาให้สามารถผลิตในปริมาณมากขึ้น โดยยังคงรูปลักษณ์แบบเดิมคือแท่งสี่เหลี่ยมเรียบง่าย
ในช่วงนี้เองที่โยกังได้รับการพัฒนาเป็นสองประเภทหลัก ได้แก่
เนริโยกัง (練り羊羹) – เป็นโยกังแบบที่พบเห็นบ่อยที่สุด เนื้อขนมมีความแน่น และมีความเหนียวในระดับพอดี ส่วนผสมจะถูกกวนจนเข้ากันดีและเทใส่พิมพ์ให้แข็งตัวก่อนตัดเป็นชิ้นๆ มักมีสีแดงเข้มจากถั่วแดง หรืออาจเป็นสีเขียวจากชาเขียว
มิสึโยกัง (水羊羹) – คำว่า “มิสึ” แปลว่าน้ำ ทำให้มิสึโยกังมีเนื้อที่นิ่มกว่าและมีน้ำมากกว่าเนริโยกัง นิยมรับประทานในฤดูร้อน เพราะให้ความรู้สึกเย็น สดชื่น นิยมแช่เย็นก่อนเสิร์ฟ และสามารถตักรับประทานได้คล้ายเยลลี่
โยกังในพิธีชงชา
โยกังยังมีบทบาทสำคัญใน พิธีชงชา (茶道 / sadō) ซึ่งถือเป็นศิลปะและวิถีชีวิตของชนชั้นสูงญี่ปุ่นในยุคเอโดะ ขนมโยกังจะถูกจัดวางอย่างประณีตบนจานเคลือบหรือไม้ไผ่ เสิร์ฟควบคู่กับชาเขียวรสขมอย่าง มัทฉะ เพื่อสร้างสมดุลระหว่างรสหวานและรสฝาด
รูปแบบของโยกังในพิธีชงชามักมีความงดงามทางสายตา บางครั้งตกแต่งด้วยลวดลายหรือสีที่สื่อถึงฤดูกาล เช่น ใบไม้แดงในฤดูใบไม้ร่วง หรือดอกซากุระในฤดูใบไม้ผลิ
โยกังสู่อุตสาหกรรมและของฝากระดับพรีเมียม
ในช่วงสมัยเมจิ (1868–1912) เป็นต้นมา โยกังเริ่มผลิตในระดับอุตสาหกรรม มีการตั้งร้านขนมโดยเฉพาะ เช่น Toraya (虎屋) ซึ่งก่อตั้งมาตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 16 และยังคงเป็นผู้ผลิตโยกังระดับพรีเมียมจนถึงปัจจุบัน
โยกังจึงกลายเป็นขนมที่มีทั้งเวอร์ชันโบราณและสมัยใหม่ บางร้านประยุกต์ใส่รสชาติใหม่ๆ เช่น มัทฉะ เกาลัด หรือผลไม้ญี่ปุ่น เช่น ยูซุ และลูกพลับ เพื่อดึงดูดคนรุ่นใหม่
นอกจากนี้ โยกังยังได้รับการส่งออกไปยังต่างประเทศในฐานะของฝากญี่ปุ่นที่สะท้อนวัฒนธรรมแบบดั้งเดิมได้อย่างชัดเจน
โยกัง ขนมที่มีรากลึกในศาสนา วัฒนธรรม และความใส่ใจ
จากจุดเริ่มต้นในฐานะซุปแพะสมัยโบราณในจีน โยกังได้เดินทางผ่านประวัติศาสตร์กว่า 700 ปี และกลายเป็นขนมหวานญี่ปุ่นที่สื่อถึง ความเรียบง่าย ประณีต และเคารพต่อธรรมชาติ ในแบบฉบับของญี่ปุ่น
โยกังจึงไม่ใช่เพียงแค่ขนมหวานหนึ่งชิ้นบนจาน แต่เป็นเรื่องเล่าแห่งศรัทธา การปรับตัว และการสร้างสรรค์อย่างยั่งยืนของวัฒนธรรมที่น่าทึ่ง
==========
เดินทางญี่ปุ่นเมื่อไหร่แนะนำ Nihonsim และ Skyberry Pocket WiFi ใช้งานง่าย สะดวก ใช้อินเตอร์เน็ตได้ไม่จำกัดปริมาณเดินทางสบายใจตลอดทริป
