วัฒนธรรมการกินข้าวหน้าปลาไหล ทำไมถึงเป็นเมนูสุดหรูในญี่ปุ่น?

JAPAN

ข้าวหน้าปลาไหล หรือที่คนญี่ปุ่นเรียกว่า “อุนะด้ง” (Unadon) และ “อุนะจู” (Unajū) คือหนึ่งในอาหารญี่ปุ่นที่ดูเรียบง่ายแต่แฝงไปด้วยความลึกซึ้ง ทั้งในแง่รสชาติ วัฒนธรรม และราคา หากคุณเคยเดินผ่านร้านข้าวหน้าปลาไหลในญี่ปุ่น อาจสะดุดตากับราคาที่ไม่เบาเลยสำหรับเมนูที่ดูเหมือนแค่ข้าวกับปลา แล้วทำไม “ปลาไหล” จึงกลายเป็นเมนูหรู และมีความสำคัญทางวัฒนธรรมขนาดนั้น? วันนี้เราจะพาไปหาคำตอบกันครับ

ปลาไหลย่างซอสหวาน รสชาติที่ยากที่จะลืมเลือนในวัฒนธรรมญี่ปุ่น

ปลาไหลที่นิยมใช้ในญี่ปุ่นเรียกว่า “อุนางิ” (Unagi) คือปลาไหลน้ำจืด ซึ่งต่างจากปลาไหลทะเล “อานาโกะ” (Anago) ที่เนื้อนุ่มและราคาย่อมเยากว่า เมนูอุนางิแบบดั้งเดิมมักจะเสิร์ฟแบบ ย่างบนเตาถ่าน ราดซอสหวานเค็มสูตรลับเฉพาะ (เรียกว่า “ทาเระ”) ก่อนจะโปะบนข้าวญี่ปุ่นร้อน ๆ ในกล่องเบนโตะไม้ทรงสวย

กลิ่นหอมของซอสที่ซึมเข้าไปในเนื้อปลานุ่ม ๆ กับความหอมไหม้จากการย่างถ่าน คือเสน่ห์ที่ทำให้คนญี่ปุ่นจำนวนมาก “ยอมจ่าย” เพื่อความสุขนี้

ทำไมถึงราคาแพง?

เลี้ยงยาก: ปลาไหลไม่ใช่ปลาที่หาได้ง่ายในธรรมชาติ และการเพาะเลี้ยงต้องใช้เวลาอย่างน้อย 6 – 12 เดือน และต้องควบคุมคุณภาพน้ำอย่างเข้มงวด

จับไม่ได้ตลอดปี: โดยธรรมชาติ ปลาไหลจะหายากมากในช่วงฤดูหนาว และราคาจะยิ่งพุ่งสูงในช่วงซัมเมอร์ ซึ่งตรงกับวันที่เรียกว่า “โดะโยโนะอุชิโนะฮิ” (土用の丑の日)

ความต้องการสูง: แม้จะมีราคาสูง แต่ก็เป็นเมนูที่ “ต้องกิน” ในโอกาสพิเศษ เช่น วันพิเศษในฤดูร้อนเพื่อเพิ่มพลัง

วัฒนธรรม “กินปลาไหลเพื่อเพิ่มพลัง” ในฤดูร้อน

หนึ่งในเหตุผลหลักที่ปลาไหลกลายเป็นเมนูพิเศษ คือ ความเชื่อเรื่องการเพิ่มพลังในช่วงหน้าร้อน
ญี่ปุ่นมีวันพิเศษที่เรียกว่า “Doyo no Ushi no Hi” (土用の丑の日) ซึ่งแปลตรงตัวได้ว่า “วันวัวในฤดูเปลี่ยนผ่าน” โดยในวันนั้นชาวญี่ปุ่นจะนิยมกินอุนางิเพื่อเพิ่มพลัง เพราะเชื่อว่าช่วยให้ร่างกายแข็งแรง ทนร้อนได้ดี และลดอาการเหนื่อยล้า